فریچ یک حکومت و دولت لائيک، رسميت ندادن به اديان و مذاهب است. بطوریکه ازدخالت آنها درنهاد سياست، حکومت ودر ساير نهادهای جامعه بشدت جلوگيری شود. حکومت لائيک به اين ترتيب هيچ دين و مذهبی را برسميت نميشناسد.
بسياری مخالفين و مبارزین جمهوری اسلامی خواستار لائيسيته (رهائی از دين) برای جامعه ايرانی بوده و بر آن تاکيد میکنند. درحالیکه باید توجه داشت برکناری دين يا حذف کامل آنرا ازجامعه مدنی، مذهبی ودهقانی ايران، هرگز نبايد در نظرداشت و بر برلائيسيته تاکيد نمود. زیرا بسياری افراد درجامعه ايران دين و متافيزيک را، پشتيبانی روانی برای زندگی روزانه و روند کارهايشان ميدانند. حتی ميتوان گفت دين و مذهب برای اعتماد بنفس و شکوفائی در کار و زندگی بسياری افراد، اثری غير قابل انکار دارد. با اين گواه آوری حذف يکباره دين و مذهب ومنع ادای مراسم برای دينداران پذيرفته نمیشود(توجه شود به ترکیه)، حتا موجب نا رضائی و تشنج در جامعه خواهد شد. اين کارميتواند انگيزه ای برای بانیان دین جهت ايجاد تشنج ونا آرامی درجامعه گردد.
برخلاف لائيسيته درسکولاریسم دولت درعین جلوگیری از دخالت دين و مذهب در حکومت، سياست و مدنيت، موظف برپشتیبانی از ادیان و دینداران میباشد. زیرا مهمترين وظيفه دين درهر جامعه ای، راهنمائی وجهت دادن قشر دينداران بسوی راستی، نيکوئی و روشنائيست که ميبايد ازآن استفاده شده و به کاربرد اخلاقی آن بعنوان يک نهاد مدنی همچنان ارج گذاشت. اما برای بازداشتن سوء استفاده از آن میباید قويا تلاش نمود.
گرامی داشتن باورهائيکه درحريم درونی ارزشمند و قابل اجرا هستند، بويژه جديت درافزايش دانش و ديدگاه هائيکه، نشانگر بیهویت بودن بسياری باورهای دينی- مذهبی- خرافی ميباشند، تاثير گذار در رفتار وآداب دینداران و پیشگیری از پذيرفتن خرافات خواهد بود.
بنا براین حاکميت پارلمانی مردم (دمکراسی) بدون دخالت دين و مذهب درحکومت، سياست و مدنيت (سکولاریسم) با همه نارسائی های ممکن، پسنديده ترين نوع نظام حکومتی برای رسيدن به عدالت اجتماعی، رفاه، امنيت و آرامش، درجامعه ای با استقلال اقتصادی پيشرفته و شکوفا ميباشد.
استقلال به سامه هایی میگويند که يک حکومت يا دولت، توانائی حفظ تماميت ارضی، حاکميت بر سرزمين و رفاه برای مردمان خود داشته باشد. برای رسيدن به اين توانانی (استقلال) نخست بايد استقلال اقتصادی ایجاد شود. زيرا بدون استقلال اقتصادی، وابستگی های مالی واقتصادی به بيگانگان، دیریا زود منجر به وابستگی سیاسی و از دست دادن استقلال خواهد شد. جمهوری اسلامی بهترين نمونه حکومتيست که با وابستگی اقتصادی استقلال سیاسی کشوررا بکلی از دست داده است. لذا بدون استقلال اقتصادی هرگز نميتوان به استقلال سياسی دست یافت.
دکتر بهرام آبار، 21 ژوئن 2021