شناسه: کوچکی و ساختار ویروس ها، نداشتن ساختمان سلولی, جزئیات شیمى, شباهت آنها بیک ملکول بسیاربزرگ منحصربفرد است. ویروس ها ذرات عفونت زائی هستند که با دخول بیک سلول زنده یا سلول میزبان، چرخه تولید مثلشان را توسط ژنهای ویروسی فعال کرده، بکمک کارگاه پروتئین سازی میزبان تکثیر میشوند. تکثیر اکثر ویروس ها، با مرگ و متلاشی شدن سلولها میزبان همراه است. خارج از سلول زنده اثری از زندگی درویروسها پدیدارنیست.
اکثرویروسها بر خلاف باکتریها دردستگاه گریز از مرکز با دورکم, ته نشین نمیشوند و ازصافی چینی بسهولت عبورمیکنند. ازاینرو در میکربیولوژی، برای ویروسها جایگاهی ویژه و ردهبندى جداگانه ای در نظرگرفته شده است. تحولات سریع ژنتیکی ویروسها (جهت افزایش عفونت زائی وسهولت وسرعت انتقالشان), ایجاد عفونت های خطرناک، تغیرات همراه بافلج نمودن سیستم دفاعی طرف تهاجم، جزیی از ویژه گیهائیست که دربسیاری موارد، بهداشت و درمان جامعه را با مشگلات فراوانی روبرو میکند. ازجهتی پیوستگی ویروسها به پیدایش انواع سرطانهای بدخیم دربافتهای انسانی، آنهارا مورد توجه خاص قرارمیدهد.
ویروس کرونا (شبیه تاج)، اولین باردراواسط دهه 1960 شناسایی شد ودرخانواده “نیدوویروس ها” که ساختمانی گلوله ای بقطر 120-140 نانومتر و ژنومی ازجنس” آر ان آ” ریبونوکلئیک اسید دارند جای گرفت. آنها را میتوان درپستانداران، پرندگان و آبزیان بویژه ماهیان یافت. برخورد وآلودگی انسان و همچنین حیوانات مختلفی از جمله پرندگان، ماهیان وبسیاری پستانداران با این ویروس میتواند به ایجاد بیماریهای مختلفی بانجامد. ویروسهای کرونا غالباً زئونوز هستند. این بدان معناست که آنها در حیوانات درگردشند. گاهی به گونه ای دیگر جهش کرده و میتوانند از آن گونه (حیوانات) با موتاسیون به انسان سرایت کنند. این گردش و جهش ویرولانس (بیماریزائی) آنها را (موتاسیون) افزاش میدهد ودرانسان موجب بیماریهای خطرناک میشوند.
موضوع اصلی: معمولا دستگاه تنفسی انسان مورد تهاجم ویروس کرونا، دچار التهاب شده، گاهی با علائم سرماخوردگی آغازمیشود. با شدت گرفتن عفونت، بیماربا خطرمرگ روبروست که دو باربا عنوان “سندرم تنفسی خاورمیانه” و “سندرم شدید حاد تنفسی”، به مرگ بسیاری در گذشته منجر شده است.
Middle East Respiratory Syndrome (MERS (and
Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS)
ویروس کرونای جدید، صادرات چین اکنون درسراسر دنیا یک پاندمی “سندرم شدید حاد تنفسی” ایجاد کرده و موجب مرگ افراد بسیاری شده است. این ویروس درقسمت پائینی دستگاه تنفسی یعنی ریه ها بشدت ایجاد عفونت میکند، که در نتیجه ذات الریه (پنومونی) حاد به مرگ بیمار میانجامد. ویروس کرونا درهمه جای محیط زندگی، مترو، اتوبوس، مراکز خرید، بیمارستان‌ها و ادارات از طریق تماس با دستگیره در، تخت بیمار، دکمه‌ها، میزها، لبه تخت و دست زدن به سطوح پلاستیکی و فلزی، اسکناس و غیره که در تماس مستقیم با فرد بیمار بوده اند میتواند به دیگران منتقل شود. همچنین تجربه ها نشان میدهد سرما ورطوبت بالای هوا طول عمر ویروس کرونا را افزایش میدهد. این مطالعات بیان می‌کنند که ویروسهای کرونا میتوانند روی سطوح مختلف بطور میانگین بین چهار تا پنج روزحفظ شوند. دربرخی موارد تا ۹ روزخارج ازبدن عبونت زائی را از دست نمیدهند. لذا رعایت امر بهداشت،چندین بارشستشوی دستها در روز، استفاده از ماسک، عدم حضوردراجتماعات واستنشاق هوای عاری ازآلودگی برای پیشگیری از سرایت ویروس بسیار مؤثر میباشد. ضمنا الکل برای ضدعفونی کردن آلودگیها به ویروس مناسب نیست واثرنمیکند.آب ژاول، آب اکسیژنه ومحلول یک درصد پرمنگنات برای ضدعفونی کردن ویروسها مناسب است.
یکم ژانویه 2020چین پس از پنهانکاریها به سازمان جهانی بهداشت اطلاع داد که افراد بسیاری با ذات الریه نامشخص همراه با مرگ درشهر ووهان مشاهده شده اند. حدود یک هفته بعد علت
مشخص شد: نوع جدید ویروس کرونا بنام “سارس سی او وی2” که احتمالا با چرخه در چند حیوان به انسان منتقل شده، عامل بیماری شناخته شد. در حال حاضر سرعت احتمالی انتشار ویروس مشخص نیست، از قرار معلوم سریعا از طریق افراد آلوده، هنگام عطسه یا سرفه ویروس به دیگران منتقل میشود.. در ابتدا ، ویروس بسرعت درچین پخش شد، اما اکنون درسراسر دنیا یک پاندمی ایجاد کرده. علائم بیماری باویروس کرونا شبیه به علائم سرماخوردگی ساده تا علائم بسیار شدید دستگاه تنفسی متغیر است. حدودا ۲۰ درصد از افراد آلوده به ویروس، اکثرا سالمندانند که علائم شدید نشان میدهند. کودکان و جوانان پس از بروز علائم سرماخوردگی و احتمالا برونشیت به بهبودی میروند، باستثناء افرادیکه به بیماریهای مزمن دچارند. بیماری با ویروس کرونا در سنین بالای پنجاه شدت بیشتری مییابد.
انتقال این ویروس از انسان به انسان توسط ترشهات مخاط تنفسی و وسائلیکه به این ترشهات آلوده شده اند بسرعت منتقل میشود. وهر بارقویترشده بیمارزائی بیشتری نشان میدهد. علت آن مقاومت سلول های دفاعی میباشد که ویروس با آنها روبروست وباید با موتاسیون آنها را خنثی نموده بر آنها پیروز شود. بطور معمول جهت ضعیف کردن ویروسها برای ایجاد واکسن، آنها را در کشت های سلولی پاساژهای متعدد میدهند، بطوریکه پس از سی الا چهل پاساژ، ویروس ویرولانس (بیماریزائی) را از دست میدهد، آنهم بدلیل اینکه برای تکثیرش مقاومتی احساس نمیکند و بمروربه نیروی تهاجمی نیازی ندارد وژن های بسیاری خاموش وضعیف میشوند. در انسان های شفا یافته ازیک عفونت ویروسی، عوامل دفاعی مانند دفاع سلولی و دفاع هیومرال تولید شده و ایمنی ایجاد میشود. در صورتیکه 70 تا 80 درصد افراد جامعه ازآن ایمنی برخوردار باشند، ویروس دیگر نمیتواند ایجاد یک اپیدمی بنماید و تنها آنانی را که ایمن نیستند بیمار میکند. بنابر این لزوم تولید واکسن و ایجاد ایمنی با واکسن ها در مورد ویروسهای پاتوژن (بیماریزا) برای مثال فلج اطفال وسرخک و سرخجه، اریون و بسیاری الزامیست، زیرا درمان داروئی عفونت های ویروسی محدود به داروهائیست اختصاصی که عوارض جانبی آنها بسیار شدید و به کلیه ها و کبد آسیب میرسانند. داروهای ضد ویروسی مانند “ریباویرین” همراه با دوزبالا از “کورتیزون” برای تسکین التهاب ریه ها، آنتی بیوتیک قوی برای درمان عفونت اضافی با باکتریها درریه صدمه دیده میتواند موثرباشد. دراین موردهزینه بالا وعوارض جانبی دارو ها نباید فراموش شود. هوای سالم، تهویه مکانیکی واکسیژن درمانی هم باید انجام بگیرد. زیراهوای آلوده موجب تشدید عفونت شده وموجب اخلال در درمان میگردد.
بهترازهر گونه درمان پیشگیری از عفونت توسط واکسن میباشد که هنوز در دسترس نیست، مراکز بسیاری در جهان با تمام نیروپیگیر تهیه آن واکسن میباشند ودر آینده نزدیک مقدور خواهد توسط واکسن ازاین عفونت دستگاه تنفسی پیشگیری گردد.
گرچه خطر مرگ با عفونت ویروس کرونای نوین درجوانان سالم بسیار پایین است (0.2 درصد). اما از 50 سالگی خطر مرگ ناشی از عفونت با ویروس کرونای نو درحدود 1.3 تا 3 درصد به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. در افرادیکه از بیماریهای مزمن رنج میبرند درصد مرگ ومیربسی بیشتر است.
دکتر بهرام آبار
دهم مارس 2020