علیرغم تفاوتهای جزئی فرهنگی و زبانی، کلیه اقوام, گروه ها ومردمانی که درایران امروز ساکنند, دارای ریشه ژنتیکی مشترکی هستند واین ریشه مشترک به ساکنان اولیه قسمت جنوبی فلات ایران که درحدود ده تا یازده هزارسال پیش درآنجا میزیسته اند بازمیگردد.
درحدود هفت هزار سال پیش، پس ازپیدایش زبانها و افزایش دانش، خرد، تمدن وفرهنگ بشر، بخاطر ضرورت واهمیت ثبت وبایگانی کارها، خط،ونگارش ابداع شد. با ثبت و نگارش تجربیات، اندیشه ها, خاطرات, دانش وخردمندی بطور شگفت انگیزی سیر سعودی پیمود وفرهنگ وتمدن های بسیاردرسرزمینهای حاصلخیز جنوب آسیا بوجود آمد. درحدود چهارالاپنج هزارسال پیش، تغییرات منفی آب و هوا، خشکسالی شدید درفلات ایران، به انقراض ومحو تمدنهای جنوب و جنوب شرقی منجرشد. مهاجرت وسیع ساکنان ایران به سمت مناطق شمالی پر باران، باآب هوای معتدل، جنوب ایران را خالی ازسکنه نمود.
شواهد بسیاری مانند تغییرزبان رایج در ایران (زبان دراویدی به هندو اروپائی)، درچهار هزار سال قبل، درستی این دگرگونیها را بخوبی توجیه میکند، (طبق لغت نامه دهخدا؛ دراویدی یک خانواده زبانی شامل حدود ۷۳ زبان از جمله ۴ زبان نوشتاری تامیلی، تلوگو، کانارا و مالایالم است که اعضای قوم دراویدی به آن سخن می‌گویند. شمار دراویدی زبانان بیش از ۲۱۵ میلیون نفر است. آنها بیشتر در جنوب هند و شمال شرق سریلانکا ساکنند. فرضیه هائی در مورد ارتباط زبانهای دراویدی با زبان ایلامی موجود است، بطوریکه احتمالا زبانی مشترک از زبانهای دراویدی و ایلامی، زبانی مشترک منشعب شده‌است).
تحقیقات اخیر متخصصان ژنتیک درپیرامون دیرین شناسی ونژاد شناسی ایرانیان نشان میدهد که, علیرغم تفاوتهای جزئی فرهنگی و زبانی، کلیه اقوام, گروه ها ومردمانی که درایران امروز ساکنند, دارای ریشه ژنتیکی مشترکی هستند واین ریشه مشترک به ساکنان اولیه قسمت جنوبی فلات ایران که درحدود ده تا یازده هزارسال پیش درآنجا میزیسته اند بازمیگردد.
ضمنا تحقیقات ژنتیکی جمعیت آذربادگان (ترک زبان) ساکن فلات ایران نشان میدهد که آنها بهیچوجه دارای ریشه مشترکی با اقوام ترک زبان ساکن درکشورترکیه واروپای شرقی نیستند. شاخص‌های تمایزوتفکیک ژنتیکی با سایر گروه‌های ساکن در فلات ایران به ویژه فارسی زبانان نزدیک به صفر است، که نشانگر ریشه ژنتیکی مشترک وهمگونی آنهاست. تحقیقات نوین و برجسته ژنتیکی و زبان شناسی نشان می دهند که تغییر زبان یک ملت با حضور فقط ده در صد از مردمان مهاجم یا مهاجر که مزیت و برتری قوا به جمعیت بومی داشته اند ممکن بوده است. لذا تغییرزبان مردمان ناحیه آذربایجان پس ازهجوم وسلطه اقوام ترک آسیای مرکزی ممکن بوده است.
کلیه اقوام, گروه ها ومردمانی که که درایران امروزی ساکنند, اعم ازآذری، بلوچ، کرد، ایلامی، سیستانی، خوزستانی، خراسانی، ترکمنی، مازندرانی، گیلانی، تالشی ووو، علیرغم تفاوتهای جزئی فرهنگی، زبانی، آداب، رسوم، ادیان ومذاهب، هزاران سال است باهم زیسته اند ومیدانند ایرانی اند ومیخواهند ایرانی بمانند. در کهن ترین زمان ، این اقوام با گویش های گوناگونی از زبانهای ایرانی سخن می گفتند. مثلا زبان عده ای از مردم شمال ایران اوستائی بوده، مادها و سکاها هم گویش ویژه خود را داشته اند که با زبان پارسیان یکسان نبوده. اما همگی زبان همدیگررا می فهمیده اند و تفاوت های جزیی زبانشان را تحمل میکرده اند. کردها و آذریها ازماد ها، حتی لُرهاوبلوچ ها هم از مادها بوده اند که به جنوب شرقی ایران مهاجرت کرده اند وهرکدام طی هزاران سال تغیرات زبانی خود را داشته اند. هرزبان زنده ای مداما درحال تغیروتحول است و تنها زبانهای مرده مانند لاتین از تغیروتحول محفوظند.
در کتیبه بیستون داریوش بزرگ در سده پنجم پیش از میلاد از اقوام گوناگون ایرانی سخن گفته، اما دقیقا مشخص نکرده که این اقوام چه تفاوت های زبانی داشته اند. برای مثال ازسه قوم سکائی نام برد شده، که سکاهای آن سوی دریا، سکاهای تیزخود و سکاهای هوم برگ. از دیر باز بسیاری اقوام ایرانی باهم متحد شدند وقدرت گرفتند وایران را شناساندند؛ مانند پارسها (هخامنشیان )، پارت ها، ساسانیان، که امپراتوریهای بزرگی را بوجود آوردند.
بطور خلاصه میتوان گفت که عموم ایرانیان ازبازماندگان مردمانی هستند، که بیش از ده هزار سال قبل دراین سرزمین می زیسته اند و بزرگترین تمدنهای انسانی را پایه گذاری کرده اند. فرهنگ و تمدن ایرانی، بعنوان یک هویت غیر قابل انکاردر نظام جهانی ثبت کرده اند، لذا ملیت وهویت ایرانی غیرقابل انکارو غیرقابل تفکیک است.
دربررسی شواهد تاریخی، یافته ها، نوشته ها و مدارک باستانی به واژه های”آریا و آریائی” بکرات برخورد میشود. این واژه ها “آریا و آریائی” توسط نویسندگان, مورخان وتاریخ نگاران هرچند گاه مورد پژوهش قرارگرفته و معانی مختلفی را نمودار کرده است. برای مثال, نامی برای سرزمین محل زندگی ایرانیان باستان، نامی برای زبان ایران باستان و احتمالا نامی برای مردمان ایران باستان. نتایج این بررسی ها وکاوش در شواهد تاریخی و باستان شناسی نشانگرآنست که آریائی ها اقوامی مهاجر نبوده، بلکه از هزاران سال پیش درایرانزمین ساکن گشته, فرهنگ و نوآوریهای بسیاری ازخود بیادگار گزارده اند. گرچه بررسی کاملی ازاینکه آریائی ها چه مردمانی بوده اند واولین باردر کدام قسمت از نواحی وسرزمینهای ایران ودرچه زمانی ساکن شده اند, نیازبه تحقیقات جامع وژرف زبان شناسی، باستان شناسی وتاریخ شناسی دارد. اما شواهد فراوانی ازجمله برسی ژنتیکی ویافته های باستان شناسی, این فرضیه را که اقوامی اروپائی به فلات ایران مهاجرت کرده اند, بطور جدی مورد سئوال قرار داده حتی رد میکند. همگونی های ژنتیکی ایرانیان واروپائیان که مورد بحث دانشمندان است، نتیجه مهاجرت اقوامی اروپائی به فلات ایران نیست، بلکه ازمهاجرت کشاورزان ایرانی درهزاران سال به سرزمینهای اروپائی وآمیزش با ساکنان آن نواحی حکایت میکند.